Operativni sistemi (ETF TKI OS 2350)

Opšte informacije

Naziv kursa

Operativni sistemi

Oznaka (šifra) predmeta

ETF TKI OS 2350

Studij

ETF-B

Odsjek

Telekomunikacije

Godina

2

Semestar

3

Tip

Izborni

ECTS

4

Ukupno sati nastave

50

Sati predavanja

30

Sati vježbi

10

Sati tutorijala

10

Cilj kursa - Znanje i vještine koje treba postići student
  Operativni sistemi su osnovni dio svakog računarskog sistema. Iako se ovo područje brzo razvija osnovni koncepti na kojima je sagrađen operativni sistem ostaju jednostavni i jasni. Cilj predmeta je upoznavanje i razumjevanje osnovnih karakteristika i principa operativnih sistema i kako su oni primjenjeni u praksi u stvarnim modernim operativnim sistemima.  
Slijedeći cilj predmeta je da pruži široki i jasan pregled oblasti operativnih sistema polazeći od osnovnih koncepta operativnog sistema: procesa, potpunog zastoja, upravljanja memorijom, U/I i datotečnog sistema pa sve do kompleksnih tema kao što prilagođenost multimedijalnim aplikacijama, višeprocesorski i distribuirani sistemi i visok nivo sigurnosti.

Program
  1.Uvod: Šta je operativni sistem. Istorija operativnih sistema. Koncept operativnih sistema. Pregled računarskog hardvera. Struktura operativnog sistema. 
2.Procesi i programske niti: Procesi. Međuprocesna komunikacija. Raspoređivanje procesa. Programske niti i upravljanje programskim nitima. Raspoređivanje CPU i sinhronizacija procesa, semafori, problem kritične sekcije. Klasični problemi sinhronizacije. Algoritmi raspoređivanja procesa 
3.Potpuni zastoj: Resursi. Uvod u potpune zastoje. Detekcija potpunog zastoja i oporavak. Izbjegavanje potpunog zastoja. Sprečavanje potpunog zastoja. 
4.Upravljanje memorijom: Osnove upravljanja memorijom. Swapping. Virtualna memorija. Logički i fizički adresni prostor. Algoritmi zamjene stranice. Pitanja dizajna. Segmentacija. 
5.Ulazno/izlazni sistemi: Principi U/I hardvera. Principi U/I softvera. U/I softverski slojevi. Diskovi, Satovi. Karakter orjentisani uređaji. Grafički korisnički interfejs. Mrežni terminali. 
6.Datotečni sistem: Datoteke. Direktoriji Implementacija datotečnog sistema. Primjeri datotečnog sistema. 
7.Multimedia operativni sistemi: Uvod u multimediu. Raspoređivanje procesa. Datotečni sistem multimedijalnog sistema. Tehnike raspoređivanja uslužnih diskovnih zahtjeva. Video kompresija. 
8.Višeprocesorski sistemi: Multiprocesorski sistemi. Multiračunari. Kratak osvrt na distribuirane sisteme. 
9.Zaštita i sigurnost operativnih sistema: Autentifikacija korisnika. Napadi na sistem iznutra i izvana. Mehanizmi zaštite. Istraživanja na području sigurnosti sistema.

Literatura
Obavezna1.Bilješke i slajdovi s predavanja (moći će se preuzeti na WEB siteu Fakulteta); 
2.E.Brka, D.Ivanović "Operativni sistemi”, skripta u pripremi 
3.Silberschatz, P. B. Galvin, and G. Gagne. "Operating System Concepts". Wiley Publishers, 2003. 
4.Tanenbaum: Modern Operating Systems”, Prentice Hall, 2001
Preporučena1.J. Glenn Brookshear: Computer Science, Addison-Wesley Publishing, 

Didaktičke metode
  Kurs se provodi kroz teorijska predavanja Ova predavanja podržana su izradom zadataka. Predavanja su osim toga praćena vježbama u laboratoriji demonstriraju teorijski koncepti prezentirani tokom predavanja. 
Tokom direktnih predavanja u sali prezentiraju se teorijski aspekti osnovnih karakteristika i principa operativnih sistema i primjena u praksi 
Predavanja su podržana postavljanjem i rješavanjem zadataka, problema i projekata koji ilustruju izložene teorijske koncepte 
Kroz domaće zadaće i parcijalne ispite kontinuirano se provjerava stepen pripremljenosti studenta da ovlada znanjima i vještinama koje treba postići u okviru ovog kursa 
Laboratorijske vježbe demonstriraju teorijske koncepte obrađene tokom predavanja 

Način provjere znanja
  Tokom trajanja kursa student prikuplja bodove prema slijedećem sistemu: 
- prisustvo satima predavanja i tutorijala: 10 bodova, student koji više od tri puta izostane s predavanja i/ili tutorijala ne može ostvariti bodove po ovoj osnovi; 
- izrada domaćih zadaća: maksimalno 10 bodova; predviđena je izrada od 5 do 10 domaćih zadaća ravnomjerno raspoređenih tokom semestra, 
- parcijalni ispiti: dva pismena parcijalna ispita, pri čemu svaki pozitivno ocijenjen parcijalni ispit donosi 20 bodova 
Tokom trajanja parcijalnog ispita (90 minuta) rješavaju se zadaci za koje je unaprijed dano više odgovora, od kojih je jedan tačan (student koji tačno odgovori na sve ovako postavljene zadatke ostvaruje 10 bodova), kao i jedan zadatak s otvorenim odgovorom (tačno urađen zadatak donosi 10 bodova). 
Student koji je tokom trajanja semestra ostvario manje od 20 bodova ponovno upisuje ovaj kurs. 
Student koji je tokom trajanja semestra ostvario 40 i više bodova pristupa usmenom završnom ispitu; ovaj ispit sastoji se iz diskusije zadataka s parcijalnih ispita, domaćih zadaća i odgovora na jednostavna pitanja koja se odnose na teme kursa (osnovne definicije i iskazi najvažnijih svojstava i/ili teorema). 
Usmeni završni ispit donosi maksimalno 40 bodova. Da bi postigao pozitivnu završnu ocjenu, student na ovom ispitu mora ostvariti minimalno 20 bodova. Student koji ne ostvari ovaj minimum pristupa usmenom dijelu popravnog ispita. 
Student koji je tokom trajanja semestra ostvario 20 i više bodova, a manje od 40 bodova, pristupa popravnom ispitu. Popravni ispit struktuiran je na slijedeći način: 
- pismeni dio koji je struktuiran na isti način kao i pismeni parcijalni ispit; u okviru ovog ispita student polaže zadatke iz tema za koje nije postigao prolaznu ocjenu (10 i više bodova) polažući parcijalne pismene ispite, 
- usmeni dio koji je struktuiran na isti način kao usmeni dio završnog ispita. 
Usmenom dijelu popravnog ispita može pristupiti student koji je nakon polaganja pismenog dijela popravnog ispita uspio ostvariti ukupan skor od 40 i više bodova; ovaj skor sastoji se od bodova ostvarenih kroz: prisustvo nastavi, izradu domaćih zadaća, polaganje parcijalnih ispita i polaganje pismenog dijela popravnog ispita. 
Usmeni popravni ispit donosi maksimalno 40 bodova. Da bi postigao pozitivnu završnu ocjenu student na ovom ispitu mora ostvariti minimalno 20 bodova. Student koji ne ostvari ovaj minimum ponovno upisuje ovaj kurs.

Napomene
  Svako predavanje je praćeno poređenjem ovih koncepata operativnih sistema kod UNIX/LINUX sistema, sa osvrtom na korisničke Windows sisteme kao i na druge profesionalne sisteme. Kao i praktičnim primjerima i pripremom odgovarajućih programa. 
Zadaci koje student treba riješiti na ispitu su istog tipa kao oni rješavani tokom izvođenja predavanja i tutorijala.